Wkrótce po otwarciu linii (pomiędzy 1872 a 1875 r.) zbudowano stację kolejową w Bakończycach, która pełniła funkcję głównej stacji kolejowej twierdzy. Ze stacji wybiegały bocznice do magazynów: żywnościowych nr II, III i VI, słomy i siana nr I oraz składu fortecznej kolejki polowej nr 5. W pobliżu stacji zlokalizowano peklownię i wędzarnię mięsa (następnie fabryka konserw) z magazynami oraz magazyny artylerii. Wzdłuż całej stacji, po zach. stronie torów kolejowych zbudowano rampy wyładowcze. W celu obsługi parowozów prowadzących składy wojskowe oraz parowozów manewrowych pracujących na stacji, wzniesiono parowozownię i dwie wieże ciśnień. W pn. i pd. krańcu stacji zbudowano nastawnie wykonawcze. Stacja była intensywnie wykorzystywana w czasie budowy i wyposażania twierdzy oraz pomiędzy pierwszym, a drugim oblężeniem, kiedy w dniach 28.10. do ranka 4.11.1914 r. linią z Zagórza dotarło tu aż 213 pociągów towarowych z zaopatrzeniem. W okresie międzywojennym, podczas 2 wojny światowej i po jej zakończeniu stacja w Bakończycach pełniła funkcję stacji towarowej. Zatrzymywały się tu także pociągi osobowe. Po 1965 roku tory stacyjne zostały zelektryfikowane. Parowozownia po wycofaniu trakcji parowej była nieużytkowana. Została wyremontowana i rozbudowana po 2000 r. oraz przystosowana do obsługi lokomotyw elektrycznych. Część pomieszczeń obecnie nie jest użytkowanych. Wieże ciśnień, wyremontowane po 2000 r., po likwidacji trakcji parowej są nieużytkowane. W 1994 roku zawieszono ruch pasażerski. Obecnie stacja pełni funkcję stacji postojowej z torami odstawczymi dla składów osobowych. Budynek stacji, przebudowany po 2000 r., pełni obecnie funkcję mieszkalną i biurową. Dawny magazyn stacyjny przebudowany po 1945 r. na budynek socjalny, obecnie jest nieużytkowany. Podczas przebudowy zamurowano bramę towarową i część drzwi i okien.
Zespół budynków stacji kolejowej Przemyśl-Bakończyce składa się z budynku stacji, budynku socjalnego (dawny magazyn stacyjny), 2 wież wodnych (ciśnień) i parowozowni (ob. lokomotywownia). Stacja znajduje się w km 1,68 linii kolejowej nr 102 Przemyśl Główny - Malhowice. Zespół znajduje się w dzielnicy Przemyśla Bakończyce, po wsch. stronie ul. Nestora. Budynek stacji, wieża ciśnień I obsługująca stację i budynek socjalny znajdują się po zach. stronie torowiska stacji, a parowozownia i wieża ciśnień II, obsługująca parowozownię, po stronie wsch.
Budynek stacji
Budynek stacji zbudowany jest na rzucie prostokąta, z piętrowym ryzalitem od strony wsch. Jest budynkiem parterowym z użytkowym poddaszem, podpiwniczonym. Przykryty jest dachem 2-spadowym, z dwiema lukarnami w połaci zach., wykonanymi po 2000 roku. Ryzalit i lukarny przykrywają dachy 2-spadowe. Budynek wzniesiono z cegły pełnej, cokoły z bloków piaskowcowych, ściany otynkowane. Dach kryty jest blachodachówką. Elewacje podzielone są gzymsem podokiennym. Okna prostokątne, 6-kwaterowe, drzwi płycinowe 1- i 2-skrzydłowe z naświetlami. Otwory okienne i drzwiowe zakończone są łukami ozdobionymi boniami wykonanymi w tynku. Układ wnętrza - dwutraktowy. Do budynku prowadzą 4 wejścia - 2 od strony torów, 1 od strony ulicy i 1 (do części mieszkalnej) w elewacji szczytowej pd.
Budynek socjalny (dawny magazyn stacyjny)
Budynek parterowy, niepodpiwniczony, zbudowany jest na rzucie prostokąta. Od strony pn. dostawiono prostokątną przybudówkę. Budynek nakryty jest dachem dwuspadowym, przybudówka dachem pulpitowym. Ściany zewnętrzne drewniano-murowane (mur pruski). Dach kryty jest blachą fałdową. Elewacje głównego budynku są nieotynkowane, z widoczną konstrukcją, z 2-skrzydłowymi oknami ościeżnicowymi z naświetlami. Podkreślone są otynkowanym cokołem ceglanym. Elewacje szczytowe bez otworów, ze szczytami szalowanymi deskami. Ściany przybudówki z muru pruskiego są otynkowane. Drzwi wejściowe z naświetlem znajdują się w elewacji wsch. Układ wnętrza jest dwutraktowy.
Stacja w Przemyślu Bakończycach obecnie pełni głównie funkcje postojowej - znajdują się tutaj tory odstawcze, użytkowane przez PKP Intercity. Jest również lokomotywownia, w której wykonywane były niegdyś przeglądy kontrolne lokomotyw. Grupa torów odstawczych znajduje się we wschodniej części stacji i biegnie wzdłuż szlaku w kierunku granicy. Na jej końcu znajduje się myjnia, a tor manewrowy biegnie dalej, aż do stacji Przemyśl Pikulice. Całość jest obsługiwana przez 4 nastawnie, z których dwie obsługują przebiegi pociągowe, natomiast dwie kolejne - tory odstawcze PKP Intercity. Wyposażone są w urządzenia kluczowe. Co ciekawe, stacja dla części przebiegów przez szereg lat nie posiadała semaforów wyjazdowych - wyjazdy pociągów odbywały się na rozkaz pisemny, natomiast wjazdy na sygnał zezwalający (semafory wjazdowe są świetlne). Na stacji kończy się jednotorowa łącznica, pozwalająca na przejazd pociągów z kierunku stacji Hurko. Dalej szlak jest praktycznie nieużywany - ruch pasażerski zawieszony został w 1994 roku. Do niedawna kursowały pociągi towarowe, obsługujące bocznice w Pikulicach.
W 2016 roku na stacji dokonano zabudowy 2 semaforów wyjazdowych w kierunku Przemyśla. Wykonano również pewne uproszczenia układu torowego oraz zlikwidowano nastawnię "PB" w budynku dworca - przeniesiono ją do dotychczasowej nastawni "PB2". Przeprowadzono też naprawę główną przejazdu kolejowego przy tej nastawni.
Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 16-10-2015 r.
Bibliografia
Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Zespół budynków dworca kolejowego - Bakończyce, oprac. Teresa Piekarz, Irena Zając, 1993, Archiwum WUOZ w Przemyślu.
Forstner F., Twierdza Przemyśl, tł. Bańbor J., Warszawa 2000.
Comments